Davranış Bozuklukları -1

Davranış bozuklukları 1. Hafta

Normal- anormal nedir?

Dsm4’e göre eğer çeşitli işlevsellik alanlarında ( sizden hayatta beklenen bir şeyler var, kişisel hijyeni sağlayıp vs vatandaş olarak davranmanız gerekir ne derece işlerini yerine getirebildiğini ifade eder) hayatın muhtelif işlevsellik alanlarında bir özellik sizi engelliyorsa, bunu da manidar bir sürede yapıyorsa veya kısa bir sürede yapsa da etkisi şiddetliyse(mesela 15 dk ama kriz geçiriyorsun) .

Örneğin bazısı manik bir dönem geçer birkaç gün ama alt üst eder.

Bir kişiyi ne anormal kılar?

-İçinde yaşanılan döneme göre de değişir. Örneğin homoseksüellik DSM 3 te cinsel işlev bozukluğu gibi görülürken şimdi dsm4 te yok.

-Örneğin eskiden 30lu yaşlara kadar evlenmediyseniz pek iyi durumda değildiniz. Mesela Erikson’un dönemlerine göre bakarsak eğer evlenmediyseniz geri kalmış sayılırdınız. Bugün ise ömrünüz boyunca evlenmemek ya da çocuk yapmamak bir gelişimsel gerilik değil.

Bir davranış nasıl olmalıdır ki adını anormal koyalım?

1-Kültürden kültüre değişir.

-Eskiden Kızılderililer muhtelif maddeler kullanıp ayinler yaparlardı. Şimdi kullanırsan halusinojen madde kullanıyor olursun.

-Mesela Ortadoğu’da zikir törenleri vardır kendilerinden geçerler fiziken mümkün olmayan şeyler yaparlar. Mesela kendi vücuduna şiş batırıyor kendine zarar veriyor ama o kültürde normaldir.

-İzlanda’da başkan lezbiyen bir kadındı mesela, Afganistan’da olsa nasıl olurdu?

-Bazı kültürlerde gidersiniz bir mezara, oğlunuzun bir sorunu vardır, ölmüş kişiye dua ederek medet umarsınız. Başka bir kültürde bu hakikaten gerçek dışı şeylere inanıp yolunu kaybetmek gibi algılanır.

-Her yerde cinnet geçirme diye bir şey yok mesela. Bazı şeyler bir kültürde normal zaman dilimine göre değişir. Bazı şeyler bir kültürün kıvanç duyduğu, bir kültürün utanç duyduğu bir şey olabilir.

-Temeli psikolojik olup bedensel rahatsızlıklar halinde ifade olan rahatsızlıklar var. Bu gibi rahatsızlıklar fakirlerde ve daha geleneksel toplumlarda çok daha yaygındır.

*DSM 4- kendi kültürünü esas almakla beraber, olabildiğince der ki şu konuştuğumuz rahatsızlık şu kültürlerde şöyledir, bu kültürlerde böyledir. Hem akademisyenlerin hem klinisyenlerin yazdığı bir kitaptır.

2-İstatistiksel Seyreklik

Bir davranış bir bireyin hayatını klinik anlamda manidar derecede aksatıyorsa, aynı zamanda bir davranışın bir toplumdaki yaygınlık düzeyi bir davranışı anormal veya normal olarak gösterebilir. DSM 4 e göre bu istatistiksel seyreklik. Az rastlanıyor olması da anormal olabilir. Bunda bir kusur var. Mesela üstün bir edebi yeteneğe sahipsiniz bu sizi anormal yapmaz.

3-Normlara Uygunluk:

İçinde yaşadığın toplumun kurallarına teamüllerine uygunluk derecesi de yine anormalin ölçütlerinden bir tanesidir. Ama onda da kusurlar var. Fahişelik de normlara uygunsuzdur ama bir psikolojik anormallik değildir.

Mesela bir toplumda yaşıyorsunuz o toplumdaki insanların çoğu 18 yaş civarı evden ayrılıyor iş buluyor. Sizin teamüllerinizle veya yaşıtlarınızla kıyasla geri kalmış gibi bir algı olabilir. Buna problem denebilir.

Örneğin yas süreci - patolojik yas olabilir. Normal yas değil patolojik yas diğerlerine kıyasla çok uzun süren olabilir

Neyin normal neyin anormal olduğunu tıp vs. de belirler. Psikolojinin psikiyatrinin aslında insanlara zarar da veren yanları var çünkü insanlara ölçütler koyuyor. Bu ranjda değilseniz haliniz hal değil. Bu devirde aşağı yukarı herkes kendi vaziyetinden aşağı yukarı bir şüphe eder. Mesela insanlara çok iyi davranıyorsunuz, acaba çok taviz veren biri miyim?

Psikoloji ve ruh sağlığı bir otoritedir. “.....” diyorlar diyen bir kitle var anonim.

4-Kişisel Rahatsızlık:

Size ait olan davranış veya durum sizi rahatsız ediyor mu? Örneğin eğer depresifseniz sizi önemli ölçüde rahatsız eder. Mesela panik atak yaşıyorsanız ölüyor gibi hissediyorsunuz vs.Obsesif kompulsif bozukluk var günde yüz kere elinizi yıkıyorsunuz, hayatınızı ona göre ayarlarsınız. Diyelim ki çok acil bir şey oldu suyun olmadığı bir yerdesiniz, sizin normal el yıkama sıklığınıza bakılırsa 45 dk sabit duramazken derse gitmezsiniz.

Kişilik bozukluklarında var olan sorun, kişi için sorun değildir çünkü o şeyin ta kendisisiniz. Kişilik bozuklukları egoya dahildir derler.

Kişisel rahatsızlık iyidir, ama her zaman sırtımızı dayayabileceğimiz bir özellik değildir. Mesela madde bağımlılığı durumunda, inkâr içinde oldukları için hali hazırda sorduğunuz takdirde eldeki meseleyi hayatını baya aksatıyor olmasına rağmen bir problem olarak görmüyor olabilir.

Örneğin bir kumar oynamış ve hayatını batırmış kişi bunu hala problem olarak görmüyor olabilir.

Genellikle birini sevmiyorsan onda kişilik bozukluğu vardır denir. Kişilik bozukluğu diyebilmek için:

1- O söylediğin özelliğin var olması ve değişmemesi lazım. Herkese öyle kolay kişilik bozukluğu denmez. Bazen bir rahatsızlık tanı ölçütlerini karşılar derecede vardır. mesela narsist kişilik bozukluğu. DSM 4 teki tanı ölçütlerini karşılayacak kadar var. O zaman o bozukluk vardır. Ama kimi insanlarda narsist kişilik bozukluğundan özellikler var ama narsist bozukluk var denemez. Bu durumda Eşik altı düzeyde o özelliklere sahip olma denir. Eşiği geçip tanı koyacak özelliklere sahip olmak değil. Mesela depresif özellikler taşıyorsanız sizde major depresif bozukluk var denemez. Sizde depresif bozukluklara ilişkin eşik altı özellikler var denebilir.

5-Bir davranışın beklenmedik olması:

Bir davranışın beklenmedik olması da normal- anormali belirler. Eldeki koşullar çerçevesinde düşündüğümüz zaman aslında o davranışın olmaması lazım. Oldukça hali vakti yerinde birisinin, bir ekmek parası bulma konusunda endişe duyması buna bir örnek olarak verilebilir.

Mesela 21 yaşındaki biri dese ki yakında öleceğiz zaten. 78 olsan neyse. Kişinin eldeki koşullar ölçüsünde bir çok kişide rastlanmayacak bir davranışı olması anormal bir davranıştır.

Her an bir şey olabilir düşüncesiyle yaşanamayacağı düşünülürse sürekli bunları düşünenler için rahatsız denebilir.

Yani, normal ve anormal davranışın ölçütlerini şu ana kadar 5 ana başlık altında inceledik.

(0- Manidar işlev kaybı)

1- Kültürden kültüre göre

2- İstatistiksel seyreklik

3- Normlara uygunluk

4- Kişisel rahatsızlık

5- Beklenmedik olması